İnsanların var oldukları ilk dönemlerden itibaren kullandıkları haritalar, günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler nedeni ile yeni bir boyut kazanmıştır. Özellikle Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) akıllı, güncellenebilir ve etkileşimli haritaların oluşturulmasında büyük bir role sahiptir. Coğrafi Bilgi Sistemleri ya da Türkçe CBS, İngilizce kısaltması GIS, çok farklı sektörün içerisinde bulunabilen ve kendine has disiplinleri olan bir sistemdir ve yeryüzüne ait coğrafi verilerin belirli bir amaç doğrultusunda toplanmasını, analiz edilmesini ve amaca uygun olarak kullanılmasını ifade etmektedir. Geleneksel haritacılığın çok ötesinde yeni olanaklar sunan bu teknoloji/sistem, haritaların kullanım amaçlarının da çeşitlenmesine neden olmuştur. Diğer bilgi sistemlerine göre Coğrafi bilgi sistemi, farklı nesnelere ait öznitelik bilgilerinin üzerine bir de konumlarını içermektedir. 1960 yıllarında haritaların birleştirilmesi amacıyla bilgisayar destekli olarak geliştirilen bu sistem, günümüzde her alanda kullanım gösteren ve çok işe yarayan bir teknoloji haline gelmiştir. CBS, özellikle de dünya üzerinde konum bilgileriyle ilgilenen kişilerin ya da kurum ve kuruluşların ilgisini çok fazla çekmeyi başarmış ve ticari beklentileri olan kişiler ya da firmalar tarafından yatırım stratejisi geliştirmede kullanılmıştır. Geleneksel haritalar yalnızca yön bulmak için kullanılırken, Coğrafi Bilgi Sistemleri ile geliştirilen haritalar daha çok işletmeler tarafından kullanılmaktadır. Rekabetin, ekonomi alanının temel belirleyen haline geldiği günümüz dünyasında, bu teknoloji işletmelere ön plana çıkma olanakları sunmaktadır. CBS için standart bir tanım yapmak istersek de bunu başaramayız çünkü fazlasıyla geniş kapsamlıdır.
1- CBS Nedir?
Dünya üzerinde karmaşık olarak gelen sosyal, ekonomik ve çevresel birçok farklı sorunun çözülebilmesi adına mekâna ve konuma dayalı olarak karar verme süreçlerinde bireylere yardımcı olmaya çalışan sistemlerdir. Büyük hacimli olarak veri toplanması gerekiyorsa, coğrafi bilgi sistemleri gündeme taşınmaktadır. Ayrıca sadece veri toplama değil; depolama, işleme, yönetim, analiz, sorgulama, sunum gibi fonksiyonların da yerine getirilmesini sağlamaktadır. Özetlemek gerekirse; CBS, veri toparlanması, saklanması ve analiz edildikten sonra kullanıcıya sunmak gibi bütün işlevleri birleştiren, bir bütün haline getiren bilgi sistemidir.
İlginizi Çekebilir; Coğrafi Bilgi Sistemleri Nedir ve Uygulama Alanları Nelerdir?
2- CBS Ne İşe Yarar?
Kökünü Coğrafya biliminden almış olan GIS / CBS, birçok farklı veri tipinin birleşmesiyle meydana gelmektedir. Hayatımızın her alanına mekânsal konum analizi kavramı yavaş yavaş giriş yapmasıyla birlikte bu sistemler, bilgi katmanlarını düzenlemekte. Örneğin İstanbul haritası üzerinde 3B sahne görselleştirmesi yapmayı sağlamaktadır. Ayrıca CBS, hangi alanda ve sektörde olursa olsun, kullanıcının doğru karar verebilmesi adına veriler arasında modelleme yapabilmekte ve ilişki kurulmasını sağlayarak kullanıcılara derin bir bakış açısı sunmaktadır.
Coğrafi bilgi sistemi, haritacılık, coğrafya ve bilgisayar ile ilgili birimlerin ortak çalışması sonucu ortaya çıkmış bir teknolojidir. Bu sebeplerle de coğrafi veri altyapısı bileşenlerini içeren bilgi teknolojileri adı altında anılmaktadır. Görsel tabanlı olan verilerin işlenmesini ve amacına uygun olarak kullanılmasını sağlamaktadır. Örnek verecek olursak; Şehir planlama süreci çok kapsamlı, girdili ve uzun soluklu bir iş olduğu için şehir bölge planlama mezunu olan insanların işlerinde karşılarına çıkabilecek problemlere çözüm olarak Coğrafi Bilgi Sistemlerini kullanabilmektedir. Bunun yanı sıra, akıllı şehir tasarımları planlanırken de fizibilite raporları CBS yardımıyla daha kolay bir şekilde hazırlanabilmektedir. Yani birçok farklı alanda ve sektörde çeşitli amaçlarla kullanımına başvurulabilen bir sistemdir.
İlginizi Çekebilir; Kamu Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile Yatırım Stratejileri Geliştirme Yolları
Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Bileşenleri
Coğrafi bilgi sistemleri, birden fazla bileşenin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Donanım: Coğrafi Bilgi Sistemleri tarafından elde edilecek bilgilerin depolanması ve işlenmesi için gerekli olan teknik ekipmanlardır.
- Yazılım: Toplanan verilerin istenilen ölçütler doğrultusunda analiz edilmesini sağlayan yazılımlardır.
- Veri: Bilgi toplumu olarak da adlandırılan günümüz toplumlarının en büyük belirleyenlerinden biri veridir. Coğrafi Bilgi Sistemleri de işlemek için verilerek gereksinim duymaktadır. Bu veriler büyük ölçüde kullanıcıların dijital dünyada bıraktıkları ayak izlerinden oluşmaktadır.
- Amaç: Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak yapılan tüm işlemler, belirli bir amaca yöneliktir. Amacın ya da amaçların net olarak belirlenmiş olması, bu teknolojilerden daha yüksek verim elde edebilmek için gereklidir.
3- Şehir Plancılarının CBS ile Yaptıkları Çalışmalar
Şehir planlama mesleğini yapan insanlar, makine tasarlayan bir makine mühendisine benzetilebilir. Maddeler halinde çalışmalarını sıralayacak olursak;
- Sosyo-ekonomik şehir haritası oluşturma
- İmar ve çevre dizeni planı sırasında harita üretme
- Nazım İmar Planı ve uygulama İmar Planı gibi planların haritalanması
- Şehir kurmak için uygun olacak yer analizleri
- Şehirlerin büyüme analizleri
İlginizi Çekebilir; 15 Maddeyle Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) ve Hayatımızdaki Yeri
4- CBS Hangi Alanlarda Yaygın Kullanılmaktadır?
Günümüzde Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılmayan alanların sayısı oldukça azdır. Kent yönetiminden, askeri güvenliğe; bankacılık ve finans sektörlerinden FMCG alanında faaliyet gösteren işletmelere; enerji nakil hatları ile şehir içi şebekelerinden, doğal afet yönetimine varıncaya kadar pek çok alanda bu sistemlerden yararlanılmaktadır. İnsan nüfusunun artması ve kentlerin her geçen gün daha fazla büyümesi, ortaya çıkan veri miktarını da arttırmaktadır. Bu denli yoğun veri akışı içerisinden, amaca uygun olanları seçmek ve işlemek olanağı sunan Coğrafi Bilgi Sistemleri her geçen gün kullanım alanlarını genişletmektedir. Kullanım alanları maddeler halinde özetlenirse;
- Haritacılık
- Telekom şebeke yönetimleri
- Varlık yönetilmesi ve bakımı
- Planlama ile toplumsal gelişim
- Su ve kanalizasyon dağıtımı ve şebeke yönetimleri
- Trafik kontrol ve yönetimi
- Maden
- Eğitim
- Ulaşımın yönetim ve planlaması
- Çevresel etkilerin analizi
- Bankacılık ve sigorta
- Şehir planlaması ve yönetimi
- Doğal kaynak yönetimi
- Ekonomi
- Sanayi
- Kargo sektörü
- Arazilerin ölçümü ve değerlendirilmesi
- Belediye
- Sağlık
- Tarımsal bölge ve orman uygulamaları
- Afet yönetimi ve afet öncesi analiz, önlemler
- Elektrik dağıtımı ve şebeke yönetimi
- Doğalgaz dağıtımı ve şebeke yönetimi
- Yer bilimleri
Teknolojinin her geçen gün gelişmesiyle birlikte coğrafi bilgi sistemleri de güçlenmeye başladı. CBS’nin gücünden sonuna kadar faydalanmak ve
ayrıca tahminleme ve modelleme hizmetlerinden faydalanmak istiyorsanız iletişim bölümünden Maptriks firmasıyla iletişime geçebilirsiniz.
İlginizi Çekebilir; Karantina Sürecinde Müşteri İhtiyaçları ve Lokasyon Teknolojileri
İlginizi Çekebilir; CBS / GIS ile Korona Virüsü (Covid – 19)