Lokasyon kavramı, ticaretin var olduğu ilk dönemlerden beri dikkate alınan ve önemini koruyan kavramlardan biridir. Modern kentlerin ortaya çıkması, insan nüfusunun artması ve yerleşik iş yeri anlayışının yayılmaya başlamasıyla birlikte, doğru yer seçimine duyulan ihtiyaç da artmıştır. İşletmeciliğin ilkel ve geleneksel dönemlerinde, lokasyon kavramının çağrıştırmış olduğu tek şey, insan yoğunluğunun ve hareketliliğinin fazla olmasıdır. Ancak bunun doğru bir şey olmadığı, modern dönemde ortaya çıkmıştır. Zira bir bölgenin kalabalık olmasından ziyade, işletmenin sunduğu ürün ve hizmetlere ilgili olması ve talebinin yüksek olması önemlidir. Bunun yanında ilgili bölgenin gelir düzeyi, kültürü ve daha pek çok husus da, satın alma tercihleri üzerinde etkilidir. Sanayi devrimi sonrasından başlayarak bugüne kadar rekabetin giderek daha küresel bir hal almaya başlaması ve yalnızca en iyilerin ekonomik varlıklarını devam ettirebilme olanağına sahip olması, lokasyonun yeniden tanımlanmasını ve kullanılmasını da zorunlu kılmıştır.
Hem ilk defa yatırım yapacak olan işletmeler hem var olan markası için yeni şube açmak isteyen şirketler hem de şube kapatma işlemi yapmak isteyenler için, lokasyonun modern yüzü büyük bir potansiyel barındırmaktadır. Perakende sektörlerinde bulunan işletmelerin için şube kapatma ya da şube açma kararını vermede büyük önemi olan cannibalism analizi de, lokasyonun bu modern yüzünün bir parçası. Peki lokasyon nedir? Özellikle Covid-19’dan sonra şube analizlerinde daha da önemli hale gelen cannibalism analizi (etkisi) nedir?
Lokasyon Nedir? Lokasyonun Etkisi Ne Kadardır?
Öncelikle lokasyon nedir sorusuna kısaca cevap vermek daha doğru olacaktır. Esasında bu kavram, Türkçe konum kavramı ile eşdeğer olarak kullanılmaktadır. Coğrafi olarak düşündüğümüzde, yerkürede mevcut olan herhangi bir noktaya lokasyon ya da konum denilmektedir. Ancak şirketlerin ihtiyaç duyduğu ve kullandığı haliyle kelimenin anlamı tamamen başka bir boyut kazanmaktadır. Terim anlam da denilebilecek bu yeni anlamda; hem bir lokasyonun coğrafik özellikleri hem de o lokasyonda yaşayan kişilerin demografik özellikleri, gelir düzeyleri, eğitimleri, harcama alışkanlıkları, ilgi alanları gibi bilgilerin toplanmasını ve şirket çıkarları doğrultusunda analiz edilerek kullanılmasını ifade etmektedir. İyi analiz edilmiş bir lokasyonda yürütülecek faaliyetlerin başarıya ulaşamama ihtimali oldukça düşüktür. Lokasyonun yerel özellikleri ve içerisinde yaşamlarını sürdüren insanların çeşitli özelliklerinin toplanarak analiz edilmesi ise lokasyon analizi kavramı ile tanımlanmaktadır.
İlginizi çekebilir: Lokasyon Teknolojileri ile Tarım Kredi Birlik’te Market Yer Seçimi
Lokasyon Seçerken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Lokasyon ne demek sorusuna gerekli olan cevabı bulduktan sonra, lokasyon seçiminde dikkat edilmesi gereken hususların da üzerinde durulması gereklidir. Zira bu konuda yapılacak bir yanlış, işletme faaliyetlerinin zararla sonuçlanmasına (şube kirası, istihdam vb.) neden olma potansiyeli yüksek bir durumdur. Daha önce de belirtildiği gibi, ilk dikkat edilmesi gereken şey, lokasyonda bulunan insanların niceliği değil niteliğidir. Yani işletmenin sunmuş olduğu hizmetle, müşterinin satın alma gücü orantılı olmalıdır. Örneğin, üniversite fakültelerinin yoğun olduğu, öğrencilerin ikamet ettiği bir lokasyonda, araç galerisi açmak yanlış bir adım olacaktır.
Bu örnek, her kalabalıkta potansiyel vardır tezini de çürütmektedir. Bunun dışında lokasyonun ulaşılabilir olması, sunulacak ürün ve hizmetlere yönelik bir talebin bulunması, rekabet edebilecek bir ortamın bulunması gibi hususların da göz önünde bulundurulması gereklidir. Bir diğer nokta ise; diğer şubelere zarar verip vermediğidir. Özellikle perakende sektörü için, şube açma kararı vermeden önce; diğer şubelerin satışlarını düşürüyor mu? Ya da düşürdüğü halde toplam satışlarınızda artma oldu mu? Kendi şubelerinize etkisi olmayıp sadece rakiplerin satışlarını mı düşürdü? Ya da kötüsü, mevcut şubelerinizin satışlarıyla birlikte toplam satışlarınızı mı düşürdü? Gibi sorulara doğru cevap vermeye dikkat etmelisiniz.
İlginizi çekebilir: Yapay Zekâ ve Veri Analitiği ile Tahminleme
Perakende Sektöründe Şube Kapatma Kararı – Cannibalizm Etkisi
Rekabetin kızıştığı günümüzde perakende sektöründeki işletmeler için, şube açma ya da şube kapatma kararları önem arz etmektedir. İnternetten alışverişin son yıllarda artması ve özellikle Covid-19 pandemisinde, tüketicilerin mağazaları tercih etmemesi, perakende sektörünü günden güne tehdit etmeye başladı. Birleşmiş Markalar Derneği’nin istatistiklerine göre markaların mağaza açma yüzdeliğinin her geçen gün düştüğünü hesaba kattığımızda, şube açmaktan ziyade aslında şube kapatma, daha doğrusu doğru şube kapatma kararının verilmesinin daha önemli olduğunu görüyoruz (Çünkü bir şube demek; kira ve istihdam yükü demek). Bu kararı doğru verilere dayandırarak vermek için de, lokasyon tabanlı cannibalism analizini kullanabilirsiniz. Peki cannibalism analizi nedir?
Cannibalism Analizi Nedir?
Cannibalism analizi, perakende sektörü gibi sektörlerdeki işletmelere ait şubeler arasındaki rekabeti ölçümleyerek, şube açma kararı almadan önce, açılacak şubenin diğer şubelere zarar verip vermediğini yani Türkçe anlamıyla diğer şubeye yamyamlık edip etmeyeceğini ve kapatılacak doğru şubeyi belirlememizi sağlayan, coğrafi bilgi sistemlerinden oldukça faydalanan analizdir. Bu analiz sayesinde özellikle şube kapatma-şube açma kararlarını daha yerinde verebilirsiniz. Bir nevi bu analize cannibalism etkisi de diyebiliriz. Cannibalism analizi sayesinde harita üzerinde, şubelerinizin etki alanlarını gözlemleyip, şubeler arası analiz sonucu az gelir getiren, aynı zamanda iyi gelir getiren şubelerinize de yamyamlık yapan şubeleri tespit edip, rahatlıkla şube kapatma kararı alabilirsiniz. Ayrıca mevcut rakip analizlerine göre de kararlar alabilirsiniz. Böylece Center of gravity yani pazarın ağırlık merkezini bulma yöntemi ile doğru şube lokasyonuna karar verebilirsiniz. Ayrıca bu yöntemle gereksiz şube açmayı önlemiş olup, böylece şube katmanın da önüne geçmiş olursunuz.
Gereksiz şube açmanın önüne geçip, şube kapatma kararına varmamak için Maptriks firmasına iletişim kısmından ulaşabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Segmentasyon Nedir? Telekomünikasyon Sektörüne Ne Sağlar?
