Bilgi, insanoğlunun dünyadaki varlığının başlangıcından itibaren, hayatın ve uygarlığın gidişatını belirleyen yegâne unsur olmuş ve bu nedenle de her zaman önemli kabul edilmiştir. Bilgiye hak ettiği değeri vermeyen toplumlar ise zaman içerisinde ya yok olmuşlar ya da varlıklarını kötü şartlarda sürdürmüşlerdir. Toprağın işlenebilir olduğunu ilk keşfeden ve yabani bitkilerin nasıl evcilleştirileceğinin bilgisine ilk ulaşan toplumlar, yerleşik hayata geçerek medeniyetin de ilk adımlarını atmışlardır. Bu bilgiye sahip olmayan toplumlar ise uzunca bir süre mağaralarda yaşamlarını sürdürmeye ve günü birlik av faaliyetleri ile beslenmeye devam etmişlerdir.
Endüstri çağında ise bilgi daha farklı bir boyuta ulaşmıştır. Genel bir tasnife göre endüstri üç önemli kavşaktan geçerek günümüze ulaşmıştır. Bu değişimlerin temelinde yatan sebep ise bilgi birikiminin artması ve buna bağlı olarak yeni tekniklerde yararlanma olanaklarının artmasıdır. Bunlardan ilki endüstri 1.0 olarak adlandırılan ve buhar makinesinin icadı ile başlayan dönemi işaret etmektedir. Endüstri 2.0 olarak adlandırılan ikinci evre, elektriğin üretimde kullanılmasıyla başlamıştır. Örneğin; elektrikli motorlar kullanılmaya başlanmıştır. Bu aynı zamanda seri üretimin de başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Üçüncü aşama ise bilişim teknolojilerinin yaygın biçimde kullanılması ile ortaya çıkan ve endüstri 3.0 adıyla anılan evredir.
Yani özellikle bilgisayarların kullanılmaya başlandığı devirdir. Tüm bunların ardından, günümüzde endüstri 4.0 ya da diğer adı ile dördüncü endüstri devrimi kavramından söz edilmektedir. Bu kavram, insan faktörünün büyük ölçüde ortadan kalktığı ve yapay zekâ robotlarının endüstri alanının belirleyicisi olmaya başladığı bir dönemi ifade etmektedir. Dünyanın nüfus hızında her geçen gün yaşanan artış, insan gücü ile toplanması ve işlenmesi zor boyutlarda verinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Endüstri 4.0 döneminde bu sorunun üstesinden gelebilmenin en başarılı yöntemlerden biri de veri analitiğidir.
Endüstri 4.0 Nedir?
Endüstrinin uğradığı son durak olarak kabul edilen 4.0 evresinden, farklı endüstri ve sanayi sektörleri ile teknolojinin yöndeşleşmesi olarak söz etmek mümkündür. Bir tarafta farklı ihtiyaçları bulunan geniş pazarlar; diğer tarafta da bu ihtiyaçları karşılamak maksadıyla üretim faaliyetlerini gerçekleştiren şirketlerin bulunduğu bir ortamda, bu şirketler arasındaki rekabeti de kaçınılmaz kılmaktadır. Endüstri 4.0 çağında klasik rekabet modellerinin yerini, yapay zeka teknolojilerine dayalı rekabet almıştır. Ayrıca bu çağ ile birlikte, nesnelerin interneti denilen bir olgu ortaya çıkmıştır. Nesnelerin interneti ya da IoT teknolojisi olarak bilinen kavram, insana gerek duymadan bir sistemden başka bir sisteme veri aktarılabilmesini ifade etmektedir. Örneğin, akıllı saat üzerinde var olan bir sensör, bireylerin günlük hareket miktarlarını ve bu esnada kalpte meydana gelen ritim değişikliklerini kaydederek, bağlantılı bulunduğu bilgisayarlara aktarmaktadır. Bu bilgisayarlar ise saatten aldıkları veriye dayanarak, daha doğrusu veri analitiği yaparak kişilerin sağlık durumu ile ilgili analizler ve yorumlamalar sunmaktadır.
İlginizi Çekebilir; Gelecekte Yapay Zeka ve Veri Analitiği Üzerine Etkisi
Yapay Zekâ Teknolojileri Tarafından Kullanılan Öğrenme Yöntemleri
Yapay zekâ kavramını anlaşılır bir şekilde tarif etmek gerekirse, bilgisayarların artık insanlar gibi düşünebilme ve işlem yapabilme yeteneğine sahip olmaları demek yanlış olmayacaktır. Yapay zekâ teknolojileri sayesinde, normal veri işleme ve değerlendirme yöntemleri ile yani veri analitiği kavramı ile analiz edilemeyecek kadar çok verinin işlenmesi ve anlamlı sonuçlar çıkarma mümkün hale gelmiştir. Yapay zekâ teknolojilerinin kullanmış olduğu iki tip yaygın öğrenme yöntemi bulunmaktadır:
- Makine Öğrenmesi: Bu yöntem, bilgisayarların da düşünebilme ve tercih yapabilme yetilerine erişebildiğine işaret etmektedir. Buna göre bilgisayar, kendisine sunulan verileri rasyonel yöntemlerle değerlendirerek en doğru sonuçları sunmaktadır.
- Derin Öğrenme: Bu öğrenme yöntemi ise çalışma mantığı olarak makine öğrenmesi ile aynı olmasına rağmen; bir yönüyle ondan ayrılmaktadır. Makine öğrenme yönteminde, bilgisayar yalnızca kendine sunulan veriler üzerinden işlem yapmaktadır. Derin öğrenme yöntemindeyse bilgisayar, yalnızca kendisine verilen verilerle yetinmeyerek, bu verileri baz alarak yeni veriler de ortaya çıkarmaktadır.
İlginizi Çekebilir; Lokasyon Zekası ve Pazarlamadaki Yeri
Büyük Veri Çağında Veri Analitiği
Günümüzde veri, klasik dönemdekine oranla çok farklı bir hal almıştır. Büyük veri olarak adlandırılan yapay zekâ dönemi verileri, hem çok hızlı hem de terabaytları da aşarak zetabaytlara kadar ulaşan boyutlarda büyüktür. Bu denli büyük ölçekli verilerin analiz edilmesi ve veri analitiği ile anlamlı sonuçlar çıkarılması için eskisinden daha modern yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Kesintisiz ve büyük ölçekli veri akışının olduğu bu çağda, eski veri analizi yöntemlerinin bir işe yaramayacağı aşikârdır. Artık veriler, insan gibi düşünme yetisine sahip akıllı bilgisayarlar tarafından analiz edilmektedir. Üstelik bu işlemi insanlardan kat kat daha hızlı gerçekleştirmek gibi de bir erdemleri bulunmaktadır. Verilerin, işletmelerin ihtiyaçlarını karşılayacak ve onları rekabette karlı konuma ulaştıracak çıktılarla analiz edilmelerini sağlayan veri bilimi ve veri analitiği, yeni dünyanın geleceği en parlak iş kolu olarak görülmektedir.
İlginizi Çekebilir; Uzmanından Örneklerle Rota Optimizasyonu ve Rota Planlama
IoT ve Veri Analitiği
IoT, Internet of Thing kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kavramdır ve nesnelerin interneti anlamına gelmektedir. Bu kavram sayesinde insana gerek duyulmadan, makineler arası veri aktarımı ve analizi yapılabilmektedir. Bunun rekabet açısından anlamı şudur: Oldukça geniş bir pazardan elde edilen binlerce terabaytlık kullanıcı verisinin, bilgisayarlar yardımı ile veri analitiği ile işlenebilmesi ve kullanıcı ihtiyaçlarının ne yönde olduğunun, hangi ürünün ne zamanda talep edileceğinin tespit edilmesidir. Kullanıcıların neyi ne zaman yapacağını bilmek, üretim yapan firmalar açısından rekabette büyük bir üstünlük kazandıracaktır. Sanayi çağında üretim kitlesel olarak yapılıyordu ve seri halde üretilen ürünler, pazarda kullanıcılar tarafından satın alınmayı bekliyordu. Endüstri 4.0 ve getirdiği yenilikler ile birlikte ise durum tam tersine dönmüştür. Artık kullanıcı ürünü almaya hazır halde beklemektedir ve ne zaman alacağı da bilinmektedir. Üreticiye düşen ise doğru zamanda malı kullanıcıya ulaştırmaktır.
Rekabet Avantajı Bakımından Veri Analitiği
Endüstri 4.0 döneminde ortaya çıkan büyük boyutlu veri nedeni ile bu dönem büyük veri çağı olarak da adlandırılmaktadır. Ekonomik alanda yaşanan küreselleşme, tüm sektörlerde rekabeti temel belirleyenlerden biri haline getirmiştir. Rekabette avantajlı konuma gelebilmek için hedef kitlenin iyi tanınması ve hedef kitleye hitap edebilecek ürünler ile hizmetlerin geliştirilmesi gereklidir. Bu da ancak veri analitiği ile mümkündür. Nesnelerin interneti ve derin öğrenme gibi yöntemlerden beslenen yapay zekâ teknolojileri, işletmeler için gerekli olan verilerin toplanmasını ve işletme amaçları doğrultusunda işlenerek kullanılmasını sağlamaktadır. Endüstri 4.0 döneminde bir işletmenin başarılı olmasının temel koşulu, daha fazla veriye sahip olması ve sahip olduğu verileri en iyi şekilde işleyerek amaçları doğrultusunda kullanabilmesidir.
Değişen İhtiyaçlara Daha Hızlı Ayak Uydurma Olanağı
Bir yandan tüketim ürünleri ile hizmetlerin çeşitlenmesi, diğer yandan bu ürün ve hizmetleri sunan markaların sayısının büyük ölçüde artması, hedef kitlenin ihtiyaçlarını daha değişken bir hale getirmiştir. Bir markaya bağlanıp kalan müşteriler, bu dönemde büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Hedef kitleyi elde tutabilmek, onların değişen ihtiyaçlarını tespit etmeyi ve karşılamayı gerektirmektedir. Veri analitiği, işletmelere hedef kitlelerini tanıyabilme ve değişen ihtiyaçlarını takip edebilme kolaylığı sunmaktadır.
Veri analitiği kavramının endüstri 4.0 dönemine katkısı çok fazladır. Siz de veri analitiği kavramından faydalanmak ve danışmanlık, tahminleme, modelleme hizmetlerinden yararlanmak istiyorsanız, Maptriks firmasına iletişim bölümünden ulaşabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir; CBS Nedir? 4 Adımda Coğrafi Bilgi Sistemleri
